De Belgische Mechelaar is een herdershond die soms wordt aangezien voor een Duitse herder. Het is echter eleganter en lichter uitgebeend. Alert, met veel energie, is de Belgische Mechelaar populair als zowel politie- als militaire werkhond.
De Belgische Mechelaar is van matig gewicht, met een vierkant geproportioneerd en krachtig lichaam. Het heeft een indrukwekkend moeiteloze, gemakkelijke en soepele gang waardoor het de hele dag onvermoeibaar kan blijven. Het ras heeft ook ovale botten en een intelligente uitdrukking. Zijn ondervacht is daarentegen kort, stijf en recht, wat een van de meest opvallende kenmerken van het ras is.
De basiskleuring van een Belgische Mechelaar is een rijke reekalf tot mahonie, met zwarte punten op de haren, evenals zwarte oren en masker.
Het Belgische Mechelaar-ras heeft een beschermend instinct dat het uitstekend maakt voor het bewaken van het huis. De actieve, intelligente en soms dominerende Belgische Mechelaar is altijd alert en bewust van zijn omgeving. Het kan soms tekenen van agressie vertonen tegenover andere dieren en honden, en blijft liever op de hoogte van vreemden.
Hoewel hij buiten onder verschillende weersomstandigheden kan overleven, blijft hij liever binnen met toegang tot velden of grote open ruimtes. Zijn favoriete activiteiten zijn hoeden, spelen en joggen, allemaal uitstekende bronnen van lichaamsbeweging voor het ras. De vacht van de Belgische Mechelaar moet af en toe worden gekamd en meer tijdens perioden van verharing.
Hoewel de Belgische Mechelaar, die een gemiddelde levensduur heeft van 10 tot 12 jaar, niet vatbaar is voor grote gezondheidsproblemen, heeft hij af en toe last van elleboogdysplasie, pannus, progressieve retinale atrofie (PRA), hemangiosarcoom en cataract. Om sommige van deze problemen vroegtijdig te identificeren, kan een dierenarts aanbevelen om regelmatig de ogen, heupen en ellebogen van de hond te laten testen.
Belgische Mechelse herdershonden zijn populairder als politiehonden dan als huis- of showdieren. In feite heeft de vraag naar het ras als politiehond de Duitse herder overtroffen. Historisch gezien waren alle Belgische schapenhoedersrassen bekend als Chiens de Berger Belge collectief, werden zowel als waakhonden als herders gebruikt. Met de populariteit van hondenshows in de 19e eeuw, was het niet erg duidelijk of België een nationaal te onderscheiden ras had of niet.
Tijdens een studie in 1891 ontdekte professor Reul enkele inheemse honden die in kleur en vacht verschilden van de Chiens de Berger Belge en noemde ze Belgische herders. Het was in het gebied van Mechelen dat de kortharige variëteit werd gefokt en dat ze werden geïdentificeerd als de Belgische Mechelse herder, genoemd naar de locatie.
Hoewel de Belgische Mechelaar erg populair was in België, hadden ze het moeilijker in de Verenigde Staten. Pas tussen 1911 en de Tweede Wereldoorlog konden ze enige populariteit verwerven. Met het einde van de Tweede Wereldoorlog daalde het aantal inschrijvingen weer. Pas na de scheiding van dit ras in 1959 begonnen hun registraties weer te groeien. De Belgische Mechelaar moet echter nog dezelfde populariteit kunnen verwerven als de andere Belgische rassen.
