Volgens de folklore brengen kattensnorharen geluk. Net zoals de uitdrukking "gemaakt door een snorhaar" wordt gebruikt om een geluksbrenger te beschrijven, helpen de katachtige haarfilamenten katten ook hun negen levens te behouden door ze uit precaire situaties te houden - en bijdragen aan hun schattige uiterlijk.
"Snorharen zijn speciaal", zegt dr. Bruce Kornreich, directeur van het Cornell Feline Health Center aan de Cornell University. "In de follikels bevinden zich sensorische neuronen die naar de hersenen gaan om informatie te geven over tactiele interacties met de omgeving."
Katten worden geboren met hun snorharen en de haren, die groeien op hun bovenlip, kin, boven hun ogen en op de achterkant van de polsen op hun voorpoten (carpale snorharen genoemd). Deze snorharen zijn een essentieel onderdeel van de anatomie van de kat.
Terwijl de stijve haren bestaan uit eiwit genaamd keratine dat geen zenuwen bevat, zitten de haarzakjes aan de basis van de snorhaar boordevol zenuwuiteinden en bloedvaten en bevatten sensorische neuronen die informatie naar de hersenen overbrengen. Snorharen helpen katten ook om slecht zicht op korte afstand te compenseren, hun zintuigen te versterken en belangrijke informatie over hun omgeving te verstrekken.
"Katten gebruiken hun snorharen om ze door de omgeving te leiden", legt dr. Sara E. Gonzalez uit, klinisch assistent-professor in de gemeenschapskliniek van de Universiteit van Georgia.
Met hun snorharen kunnen ze voorkomen dat ze tegen dingen aanlopen, helpen ze met zien bij weinig licht en helpen ze zelfs bij het jagen, omdat ze dankzij de haren hun prooi kunnen waarnemen of ze zelfs kunnen waarschuwen voor roofdieren.
Kattenbakkebaarden voorkomen ook dat katten vast komen te zitten in kleine ruimtes. De haren spreiden zich zo wijd uit als hun lichaam, waardoor katten kunnen voelen of ze in gesloten ruimtes passen. Katten kunnen ook hun snorharen gebruiken om aanwijzingen te geven voor hun gemoedstoestand.
"Snorharen bevatten spieren waarmee ze kunnen worden verplaatst", zegt Kornreich. "Je kunt zien wanneer katten jagen of opgewonden zijn, [omdat hun snorharen] vooruit gaan. Wanneer katten nerveus zijn of zich bedreigd voelen, kunnen de snorharen tegen hun gezicht worden geprikt om ze zo klein mogelijk te laten voelen. Als ze ontspannen zijn, staan hun bakkebaarden opzij.”
Omdat katten de neiging hebben om stoïcijns te zijn, heeft een team van onderzoekers van de Universiteit van Calgary een pijnschaal voor katten ontwikkeld die aanwijzingen gebruikt over hoe een kat zijn hoofd, oren, snuit en de positie van hun snorharen vasthoudt om hun pijnniveau te bepalen. De tool is bedoeld om dierenartsen te helpen beoordelen hoe een kat zich voelt om hun behandelbeslissingen te sturen.
Snorharen zijn zo gevoelig dat sommige dierenartsen hebben gesuggereerd dat katten last kunnen hebben van "snorhaarvermoeidheid" als hun snorharen overprikkeld zijn. De snorharen die de zijkant van de voer- of waterbak raken wanneer katten eten of drinken, is een vaak genoemde oorzaak van snorhaarvermoeidheid (ook bekend als snorhaarstress), maar er zijn geen harde gegevens om een diagnose te bevestigen.
Katten worden geboren met 24 snorharen - twee sets van 12 snorharen gerangschikt in vier lijnen aan elke kant van hun gezicht, volgens Kornreich.
Hoewel kittens kortere snorharen hebben die in de loop van de tijd langer worden, varieert de lengte van de volwassen snorharen per ras. Langharige katten zoals de Maine Coon hebben doorgaans langere snorharen dan kortharige of haarloze rassen. Het wereldrecord voor de langste kattenbakkebaarden werd zelfs toegekend aan Missi, een Maine Coon-kat uit Finland die volgens het Guinness Book of World Records snorharen had die zeven-en-een-halve inch lang waren.
Katten hebben conische of taps toelopende snorharen die aan de punt smaller zijn dan aan de basis. Onderzoek toont aan dat deze vorm nauwkeurigere informatie over de omgeving geeft, waardoor katten meer mobiliteit en nauwkeurigere bewegingen in hun omgeving mogelijk maken dan andere zoogdieren, zoals gewone zeehonden met cilindrische snorharen (1).
Katten verliezen hun snorharen. Hoewel het verharen een natuurlijk proces is en de haren teruggroeien, kan overmatig verlies of breuk van de snorhaar een teken zijn van een medisch probleem. Plotselinge stress, hoge koorts, endocriene aandoeningen en parasieten zoals ringworm of demodectische schurft als mogelijke redenen waarom katten snorhaarverlies of -breuk kunnen ervaren, aldus Gonzalez. Katten die chemotherapie ondergaan voor kanker kunnen ook hun snorharen verliezen (2).
Als u overmatig verlies of breuk van de snorhaar opmerkt, bel dan uw dierenarts om te zien of er een medische oorzaak is.
Door het medische probleem te behandelen, kunnen snorharen vaak opnieuw groeien. In sommige gevallen, waaronder ziekten zoals ringworm, kunnen dierenartsen geïnfecteerde snorharen knippen of plukken als onderdeel van de behandeling, volgens onderzoek gepubliceerd in het Journal of Feline Medicine and Surgery (3).
Of een kat haar snorharen nu verliest, verliest, ze laat knippen of verwijderen vanwege een medisch probleem, de snorharen van een kat groeien terug.
Hoewel een beetje verlies of breuk normaal is, hoeven kattenbakkebaarden niet te worden getrimd of verzorgd en Kornreich raadt eigenaren van gezelschapsdieren af om ze te knippen.
Kattenbakkebaarden lijken op mensenhaar en hebben geen zenuwen, dus het is niet pijnlijk om ze te knippen. Maar door een snorhaar af te knippen - al is het maar een paar centimeter - ontneemt katten een belangrijk zintuiglijk hulpmiddel om door hun omgeving te navigeren, legt hij uit.
Snorharen mogen nooit, maar dan ook nooit worden uitgetrokken.
"Snorharen zijn verbonden met zenuwen aan de basis en het zou pijnlijk zijn om ze eruit te trekken", zegt Gonzalez. "Net als het knippen van elk ander haar, zou het geen pijn doen en zouden de snorharen teruggroeien, maar het zou ze voorzichtiger maken om in hun omgeving te bewegen."
Als er een medische noodzaak is, zoals een abces aan de basis van de snorharen, zou de procedure worden uitgevoerd in een veterinair ziekenhuis of kliniek met de juiste sedatie en pijnstillers.
In plaats van snorharen van katten te trimmen, verwijderen of anderszins te verzorgen, stelt Kornreich voor om hun natuurlijke staat te waarderen, en voegt eraan toe:"Snorharen zijn een verbazingwekkende evolutionaire aanpassing die deze unieke wezens helpt door hun omgeving te navigeren", zegt hij.
