Rondom beschouwd als een van de meest intelligente hondenrassen ter wereld, is de Newfoundlander een ideale metgezel. De Newfie is niet alleen een uitstekende rugzakdrager en bewaker voor kinderen en gezinnen, maar is ook ongeëvenaard in waterreddingen. In moderne tijden wordt het meegenomen voor wandel- en kampeerexpedities, maar het wordt ook nog steeds hoog gewaardeerd door gezinnen op het platteland die een werkhond nodig hebben.
De Newfoundlander is in alle opzichten echt een enorme hond. Met een gemiddelde hoogte van 26 tot 28 inch en een gewicht van 120 tot 150 pond, is het krachtige Newfoundland met zware botten sterk genoeg om een drenkeling uit een turbulente zee te slepen. De massieve kop ligt bovenop een dikke en gespierde nek en een lichaam dat zowel sterk als breed van formaat is. Het lichaam van de Newfie is langer dan hoog, en zijn gangwerk is moeiteloos krachtig, met een goede drive en reikwijdte die in weinig stappen veel terrein bestrijkt.
De vacht van de Newfoundlander is over het algemeen zwart, maar kan ook bruin of grijs zijn en kan extra witte aftekeningen hebben. De Landseer-vacht, die wit is met zwarte aftekeningen, is ook een veel voorkomende kleuring. Het bestaat uit een dichte, zachte ondervacht die de hond warm en droog op de huid houdt, en een middellange waterbestendige bovenvacht die recht of golvend is en grof aanvoelt. De ondervacht is minder dicht tijdens de warme maanden, wanneer de Newfie veel van zijn haar zal verliezen.
De zachte en intelligente uitdrukking van de Newfoundlander weerspiegelt zijn beminnelijkheid en vriendelijkheid jegens mensen. Het wordt beschouwd als een van de meest intelligente hondenrassen; als zodanig is het gemakkelijk te trainen en geniet het van het werken met mensen.
Zoals familiehonden gaan, staat het Newfoundland-ras aan de top. Altijd geduldig en loyaal, het is waarschijnlijker dat de hond zal worden mishandeld door de kinderen in zijn koets dan dat de hond ooit een kind kwaad zal doen. In alle opzichten is dit ras het meest geschikt voor kinderen.
Hoewel agressie nooit een uiterlijke eigenschap van Newfoundland is, zal het zijn menselijke familie bewaken en zich positioneren tussen de dreigende indringer en de mensen die het beschermt, en alleen agressie vertonen als dat nodig is.
Door zijn zware vacht doet de Newfie het niet goed bij warm weer. Het mag alleen buiten worden gehouden bij koud of gematigd weer, en in de zomer kan de vacht worden getrimd voor netheid en comfort, en dagelijks worden geborsteld om overtollig verlies te beheersen en te voorkomen dat de vacht gaat klitten. De hond is op zijn best als hij zich vrij kan bewegen tussen het erf en het huis, maar toch binnen voldoende ruimte nodig heeft om zich goed uit te rekken. Dagelijkse lichaamsbeweging is essentieel, zoals typisch is voor alle werkhonden.
Hoewel zijn ontspannen uiterlijk erop kan wijzen dat dit ras liever rondhangt, heeft de Newfie een overvloed aan energie die moet worden besteed om de hond in topvorm te brengen. Regelmatige wandelingen en ravotten in het park of in een grote tuin zullen de Newfie fit en tevreden houden. Omdat ze grote honden zijn, hebben ze een grotere eetlust, maar er moet voor worden gezorgd dat ze niet te veel worden gevoerd, omdat ze gemakkelijk te zwaar kunnen worden, de ledematen van de organen belasten en hun levensduur verkorten.
In de zomer is de kans groter dat de Newfoundlander kwijlt, omdat hij vanwege zijn grootte en vacht meer moet hijgen om zijn lichaamstemperatuur laag te houden. Wateractiviteiten in de zomer zijn ideaal, aangezien de Newfie uitblinkt in zwemmen, maar houd er rekening mee dat dit ras zelfs in de winter baat heeft bij een stevige duik. Zwemmen in koud water, daar zijn ze tenslotte voor gemaakt. Volgens sommige fokkers zijn de Landseers actiever en hebben ze dus meer beweging nodig. Het is zelfs ideaal voor gezinnen die graag kamperen, vissen of wandelen met een enthousiaste deelnemer en behulpzame harige metgezel.
De Newfoundlander, die een gemiddelde levensduur heeft van 8 tot 10 jaar, is vatbaar voor ernstige gezondheidsproblemen zoals maagtorsie, subaortische stenose (SAS), cystinurie, heupdysplasie bij honden (CHD), epilepsie en elleboogdysplasie en lichte problemen zoals de ziekte van von Willebrand (vWD), cataract, osteochondrose dissecans (OCS), entropion, ectropion, kruisbandruptuur. Om enkele van deze problemen te identificeren, kan een dierenarts hart-, oog-, heup- en elleboogtests aanbevelen voor dit hondenras. Bovendien zijn sommige Newfoundlanders extreem gevoelig voor anesthesie en de meeste verdragen hitte niet goed.
Zoals de naam al doet vermoeden, komt de Newfoundlander uit de kust van Newfoundland, waar het een populaire werkhond was, zowel op het land als op het water. Er zijn geen gegevens die het echte begin van het ras ondersteunen, hoewel algemeen wordt aangenomen dat de Newfoundlander terug te voeren is op de Tibetaanse Mastiff. Naast zijn taken zou de Newfie zware lasten dragen voor zijn meesters als trek- en lastdieren, sleeplijnen van schip naar land slepen in woelige zeeën als scheepshonden en dolende zwemmers redden.
De Newfie was zo bekwaam in zijn vermogen om de verdrinking te redden dat ze ooit nodig waren bij strandwachtposten langs de Britse kust. Sterker nog, tot op de dag van vandaag worden ze opgemerkt omdat ze waakzaam zijn voor zwemmers, omdat ze hun mensen niet te diep laten gaan, en omdat ze mensen terug naar de kust trekken als ze te ver zijn gegaan.
Naarmate de techniek vordert, heeft de Newfoundlander een intuïtief idee hoe hij de verdrinking kan redden. Het laat zich vasthouden als de persoon bij bewustzijn is, of als het bewusteloos is, grijpt het de persoon bij de bovenarm, zodat het lichaam op zijn rug rolt, het hoofd uit het water, en het terug naar de kust sleept. De webvoeten en zwemtechniek van de Newfie maken hem ook tot een uitzonderlijke zwemmer. In plaats van in de gebruikelijke "hondenpeddel" te zwemmen, doet het de schoolslag. Het ras was zo gewoon als scheepsgezel dat historici zijn rol opmerken bij het redden van het leven van Napoleon Bonaparte toen hij bij zijn terugkeer naar Frankrijk vanuit Elba in de donkere zee viel. Vaak was de enige manier waarop schepen aan land konden komen als de zee te woelig was om over te steken, een Newfie te sturen om met een kleine boot of lijn te zwemmen.
Hun werk op het land was net zo indrukwekkend. Hun krachtige spieren konden grote lasten trekken over lange afstanden, en ze konden zelfstandig werken, met teams en met of zonder menselijke begeleiding. Bekende taken zijn onder meer het vervoeren van hout, het bezorgen van post en het vervoeren van voedsel. De Newfoundlander kon taken uitvoeren die zowel voor mens als dier moeilijk waren. De geschiedenis merkt op dat een Newfoundlander genaamd Scannon de Amerikanen Lewis en Clark vergezelde tijdens hun expeditie naar de Pacific Northwest.
De Newfoundlander kreeg zijn naam in 1775, toen liefhebber George Cartwright de naam aanbracht. De "Landseer" Newfoundland, of de wit-zwarte variant, kreeg zijn naam als eerbetoon aan kunstenaar Sir Edwin Landseer, die vaak de zwart-witte Newfoundlander in zijn schilderijen liet zien. De beroemdste Newfoundlander is misschien wel Nana, de verpleegsterhond voor de familie Darling in het verhaal van Peter Pan.