[Bijgewerkt op 7 juni 2016]
Hoe vaak heb ik een hondenbezitter niet horen zeggen:"Als ze maar konden praten!" En hoe vaak heb ik mijn eerste repliek niet teruggebeten:“Maar ze kunnen praten! Je luistert gewoon niet!”
Wij mensen zijn een verbale soort. We verlangen ernaar dat onze geliefde hondenvrienden tot ons spreken in woorden die we gemakkelijk kunnen begrijpen. Hoewel ze enige capaciteit hebben voor vocale communicatie, zullen ze nooit in staat zijn om een monoloog te houden of lange, zinvolle gesprekken met hun mensen te voeren. Engels is voor hen een tweede taal. Hun eerste is lichaamstaal – communicatie via lichaamstaal waarin ze over het algemeen heel duidelijk zeggen wat ze bedoelen. Ons probleem, en dus ook dat van hen, is dat wij mensen de neiging hebben om met onze oren te luisteren in plaats van met onze ogen, en veel van wat ze zeggen te missen.
Honden gebruiken sommige vocalisaties in hun dagelijkse communicatie met ons en met elkaar (zie "Canine Vocalizations"). Hun lichaamstaal is echter zowel expressiever als vaker voor - het is continu! – dus ze in actie observeren is nuttiger dan alleen naar ze te luisteren.
Er zijn mensen die veel tijd hebben besteed aan het begrijpen van het gedrag van honden en die bekwaam zijn geworden in het lezen van lichaamstaal van honden. Ze lijken op een natuurlijke manier met honden om te gaan en gebruiken hun eigen subtiele lichaamstaal om te communiceren, net zoveel als of meer dan dat ze woorden gebruiken. Maar tijd alleen verleent deze vaardigheid niet; er zijn ook mensen die veel tijd met honden hebben doorgebracht, maar nog steeds hopeloos onbekwaam zijn in het correct interpreteren van de hondenboodschap.
Hoe meer u leert over de subtiele lichaamstaalcommunicatie van uw hond, hoe beter u ze kunt lezen - en op de juiste manier kunt ingrijpen, ruim voordat uw hond wordt gedwongen te grommen, happen of bijten. Het is belangrijk dat u zich niet concentreert op slechts één deel van de boodschap. De verschillende delen van het lichaam van uw hond werken samen om het complete verhaal te vertellen; tenzij je ze allemaal leest en ze in context interpreteert, mis je belangrijke elementen. Let vooral op de staart, oren, ogen, mond, haar en lichaamshouding van uw hond. Voor een basiswoordenschat, zie de “Canine Body Parts Dictionary“.
Omdat hondencommunicatie een constante stroom van informatie is, is het soms moeilijk om kleine signalen te onderscheiden totdat je een goed opgeleide waarnemer bent geworden. Begin met het bestuderen van foto's van de lichaamstaal van honden en bekijk vervolgens video's die je kunt terugspoelen en herhaaldelijk kunt bekijken, om uiteindelijk je vaardigheden op levende honden aan te scherpen. Hondenparken, hondenopvangcentra en peuterspeelzalen zijn ideale plekken om je observatievaardigheden te oefenen. De dvd-set van Sarah Kalnajs, 'The Language of Dogs', is een uitstekende bron voor lichaamstaalstudie.
Honden vertellen ons wanneer ze zich gestrest voelen. Hoe meer u zich bewust bent van de stressgerelateerde lichaamstaal van uw hond, hoe beter u hem uit situaties kunt helpen die anders zouden kunnen escaleren tot ongepast en gevaarlijk gedrag. Veel beten vinden plaats omdat eigenaren de stresssignalen van hun hond niet herkennen en er niet op de juiste manier op reageren. Zelfs naast agressie zijn er meerdere redenen waarom het belangrijk is om aandacht te besteden aan stressindicatoren:
Opmerking: de redenen om aandacht te besteden aan stress gelden ook voor alle soorten met een centraal zenuwstelsel, inclusief de mens.
De slimme, bewuste eigenaar is altijd alert op tekenen dat haar hond gestrest is, zodat ze de spanning kan verlichten wanneer deze zich voordoet. Eigenaren van wie de honden gemakkelijk gestrest zijn, worden vaak hyperwaakzaam en letten op kleine tekenen die op meer voor de hand liggend stressgerelateerd gedrag voorspellen, om onaangename reacties te voorkomen. Als meer eigenaren zich bewust waren van deze subtiele tekenen van stress, zouden minder honden bijten. Dat zou een goede zaak zijn.
Een Canine Stress Dictionary somt enkele stressgedragingen op die vaak over het hoofd worden gezien. Bij elk gedrag is de juiste onmiddellijke actie om de stressor(nen) te identificeren en te bepalen hoe de intensiteit van die stressvolle stimulus kan worden verminderd. In veel gevallen kunt u dit bereiken door de afstand tussen uw hond en de stressfactor te vergroten, of het nu gaat om een kind, een andere hond, uniformen, mannen met baarden, enz.
Verwijder indien mogelijk de stressor volledig uit de omgeving van uw hond. Als hij gestrest is door harde verbale correcties, schokkragen en wrattenzwijnen, dat zijn allemaal dingen die je gewoon uit zijn bestaan kunt verwijderen (tenzij je in Afrika woont, in welk geval het verwijderen van wrattenzwijnen een uitdaging kan zijn).
Voor die stressoren die niet kunnen worden geëlimineerd, kan een langdurig programma van tegenconditionering en desensibilisatie de associatie van uw hond met een stressor veranderen van negatief in positief, waardoor nog een trigger voor stresssignalen en mogelijke agressie wordt weggenomen. Een andere strategie is om de hond een nieuwe operante (opzettelijke) reactie op de stressor te leren - bijvoorbeeld door je hond te leren dat het geluid van de deurbel betekent:"Ren naar je bench om een waardevolle traktatie te krijgen." (Zie "Klop, klop", WDJ februari 2010.)
Het aantal keren dat een persoon is gebeten, geeft grote aanwijzingen over zijn of haar vermogen om hondencommunicatie te lezen, te begrijpen en correct te reageren. Geen verstandig mens wil gebeten worden door een hond. Als iemand meerdere keren aan de ontvangende kant van de hoektanden is geweest, letten ze niet op wat de honden zeggen of reageren ze niet op de juiste manier.
Voordat ze bijten, geven honden bijna altijd duidelijke – zij het soms subtiele – signalen. De mythische "hap zonder waarschuwing" komt echt zelden voor. Meestal 'luisterde' de mens gewoon niet.
We hebben de neiging om ons te concentreren op agressiesignalen omdat ze het meest indrukwekkend zijn en gevaar kunnen voorspellen. Maar elke oplettende en bewuste hondenbezitter weet dat honden ook veel gelukkige communicatie bieden. Gedrag zoals opspringen, klauwen, stoten, blaffen en monden gaan vaak over blije opwinding en aandacht zoeken.
Zoek naar de signalen die je vertellen dat je hond dol is op je nieuwe vriendje, dol is op spelen met de kinderen van de buren, graag in de auto rijdt, graag ravotten met de honden van je broer en helemaal graaft achter de tennisbal aan. Het is belangrijk om ook aandacht te besteden aan die communicatie, zodat je weet waar hij blij van wordt.
Je hond praat de hele tijd tegen je. Vergeet niet met je ogen te luisteren.
Pat Miller, CBCC-KA, CPDT-KA, CDBC, is de trainingsredacteur van WDJ. Ze woont in Fairplay, Maryland, de locatie van haar Peaceable Paws-trainingscentrum, waar ze hondentrainingen en cursussen voor trainers aanbiedt.
