Inclusion Body Disease (IBD), of "Stargazing", is een ongeneeslijke aandoening die in gevangenschap levende Boa Constrictors, Ball Pythons en verwante slangen (zie hieronder voor de soortenlijst). Als kind met een snelgroeiende verzameling slangen werd ik ervoor gewaarschuwd door oudere verzorgers, en kreeg toen te maken met de verbijsterende toestand toen ik begon te werken voor dierenimporteurs en dierentuinen. Het scenario bleef altijd hetzelfde:zodra de symptomen verschenen, stierf de slang. In dierentuincollecties werd veel tijd en geld besteed aan het testen van slangen die waren blootgesteld aan IBD, waarbij euthanasie de gebruikelijke handelwijze was voor degenen die positief werden bevonden. Slangenhouders hebben nu echter reden tot voorzichtig optimisme - een baanbrekende bevinding die deze week (augustus 2012) is gepubliceerd, kan de weg vrijmaken voor een behandeling. De opeenvolging van gebeurtenissen in de aanloop naar de ontdekking omvat eigenaren van gezelschapsdieren, gen-sequencing-wedstrijden en een groot aantal wendingen, en laat zien dat alerte, toegewijde slangenenthousiastelingen een essentiële bijdrage kunnen leveren aan natuurbehoud en onderzoek.
Als het om IBD gaat, heerst er al lang verwarring. Hoewel beschreven in de jaren 70, wisten we niet om welke ziekteverwekker (indien aanwezig) het ging. Bovendien zijn veel van de symptomen van IBD - verlies van eetlust, oprispingen, problemen met het afstoten en opportunistische bacteriële infecties - gemeenschappelijk voor een groot aantal niet-gerelateerde aandoeningen. De term 'sterrenkijken' werd op de ziekte toegepast omdat slachtoffers vaak rechtop staan en schijnbaar naar de lucht 'staren'. Andere unieke symptomen zijn onder meer abnormale tongbewegingen, verlies van coördinatie en verlamming. Maar het bestaan van deze veelbetekenende tekenen van IBD deed weinig om ons begrip ervan te vergroten.
Boa's worden soms beschouwd als de natuurlijke gastheren voor IBD, en asymptomatische dragers zijn niet ongewoon. Volgens deze stroming werd IBD oorspronkelijk niet gevonden bij pythons, maar werd het opgepikt na contact met zieke boa's. Eenmaal geïnfecteerd, lijken pythons snel te vervallen en asymptomatische dragers zijn zeldzaam. We hebben echter nog veel te leren.
Sinds de identificatie is IBD geïsoleerd in een verscheidenheid aan soorten, waaronder gewone, Madagaskische, regenboog- en Haïtiaanse boa's, bal-, Indiase, Birmese, netvormige, diamant- en tapijtpythons en groene en gele anaconda's.
IBD komt wereldwijd voor, maar is nooit gevonden in wilde populaties. Het wordt verondersteld zich te hebben verspreid via de verkoop en het transport van dierentuin- en gezelschapsdieren.
Een artikel dat onlangs is gepubliceerd in mBio, het online tijdschrift van de American Society of Microbiology, identificeert voor het eerst de ziekteverwekker die IBD veroorzaakt. Dit micro-organisme, dat bekend staat als een arenavirus, is verwant aan het micro-organisme dat Lassa-koorts veroorzaakt, een vaak voorkomende menselijke ziekte die endemisch is in Afrika. Arenavirussen komen voor bij verschillende zoogdieren, maar waren voorheen onbekend bij slangen. De auteurs van het artikel waren vooral verrast toen ze ontdekten dat met IBD geïnfecteerde slangen 2 verschillende stammen van het arenavirus vertoonden.
De nieuw ontdekte virussen openen belangrijke onderzoeksgebieden. Ze verschillen duidelijk van verwante soorten en lijken qua uiterlijk en in sommige manifestaties van hun infecties op het ebolavirus.
Het is nooit bekend dat slangen een IBD-achtige infectie op mensen overdragen, zelfs niet na jarenlange blootstelling (goed nieuws voor deze levenslange slangenhouder en carrière-herpetoloog!).
Zoals vermeld, kwam deze eerste breuk in het IBD-mysterie tot stand via een uniek verwrongen pad waarbij 3 specifieke slangen betrokken waren. Taryn Hook, een huisdiereneigenaar die twee slangen aan IBD had verloren, vermoedde dat een derde dier besmet was en raadpleegde haar dierenarts. De dierenarts had onlangs kennis genomen van een nieuwe techniek voor virusidentificatie, ontwikkeld door onderzoekers van de University of California, San Francisco (UCSF). Mevr. Hook nam contact op met Joseph DeRisi, een van de UCSF-onderzoekers, en vroeg hem om hulp. Dr. DeRisi had niet aan slangenvirussen gewerkt en legde de brief opzij. Maanden later vond hij het en werd geïnspireerd om contact op te nemen met de dierenarts van mevrouw Hook. Dr. DeRisi voelde een belangrijke uitdaging en begon aan IBD te werken.
Daarna kreeg een slang in de collectie van het Steinhart Aquarium IBD. Anderen in de instelling bleken de ziekte te dragen en werden geëuthanaseerd. De dierenarts van het aquarium hoorde van het werk van Dr. DeRisi en stuurde hem weefselmonsters.
Om de IBD-pathogeen te identificeren, moest de sequentie van het genoom van een typisch slachtoffer worden bepaald. Gelukkig waren wetenschappers van andere campussen van de Universiteit van Californië betrokken bij een vriendelijke competitie voor het bepalen van het genoom (wat zullen die genetici nu denken!). Aangespoord door de competitieve geest, hebben ze al snel het Boa Constrictor-genoom gesequenced. Deze ontwikkeling stelde de UCSF-onderzoekers in staat om het ongewone arenavirus te ontdekken dat verantwoordelijk is voor IBD.
Gedetailleerde studies vereisen een betrouwbare aanvoer van het pas ontdekte arenavirus. Toen een Boa Constrictor, eigendom van een meewerkende dierenarts, stierf aan kanker, werden zijn nieren geoogst als bron van cellen. Al snel groeiden arenavirussen gelukkig in het laboratorium, wat verder onderzoek en, hopelijk, belangrijkere doorbraken mogelijk maakte.
Nu de boosdoener van IBD is geïdentificeerd, kunnen behandelingen en vaccins een mogelijkheid zijn.
Aanvullend onderzoek kan leiden tot medische vooruitgang die gunstig is voor soorten die vatbaar zijn voor verwante pathogenen. Er zijn bijvoorbeeld andere arenavirussen gevonden in Rosy Boa's, Gaboon Vipers, verschillende Ratsnakes, Bearded Dragons, Savanna Monitors, Jackson's Chameleons en andere reptielen.
Ik denk dat een eerdere opmerking over het belang van verantwoord huisdierbezit voor herhaling vatbaar is. Als mevr. Hook de zaken niet ter hand had genomen en hulp had gezocht van een onwaarschijnlijke bron (Dr. DeRisi had een niet-gerelateerd papegaaienvirus ontdekt), zou IBD waarschijnlijk nog steeds in mysterie gehuld zijn. Blijf alert en deel wat je leert... Ik ben altijd benieuwd naar je observaties en ideeën!
